ნატალია დემბინსკაია
ეკონომისტები დარწმუნებული არიან, რომ საბოლოოდ ყველაფერი „ფინანსური ალიანსით“ დასრულდება, სადაც ამერიკულ ფულად ერთეულს საერთოდ არ დარჩება ადგილი. ამასთან, ინვესტორები უკვე გამოდიან მთავარი სარეზერვო ვალუტიდან და ოქროზე გადადიან.
პირველ კვარტალში რუსეთსა და ჩინეთს შორის სავაჭრო ოპერაციებში, პირველად ისტორიაში, დოლარის წილი 50 პროცენტიდან 46%-მდე დაეცა. ახლა ევროს წილი 30%-ია, ხოლო ეროვნული ვალუტებისა ― რუბლისა და იუანისა ― 24%. ასეთი ცვლა რუსული ეკონომიკის „დედოლარიზაციისა“ და მისი მდგრადობის სტრატეგიის ნაწილია აშშ-ის ახალი სანქციების საპირისპიროდ.
ბოლო წლებში მოსკოვი და პეკინი გეგმაზომიერად აძევებენ დოლარს ორმხრივი ვაჭრობიდან. ჯერ კიდევ 2014 წელს მხარეებმა ხელი მოაწერეს სამწლიან სვოპ-შეთანხმებას 150 მლრდ იუანზე (24,5 მლრდ დოლარი), რომელიც ერთობლივ წვდომას ხდის შესაძლებელს ეროვნულ ვალუტებზე ღია ბაზარზე მისი შეძენის აუცილებლობის გარეშე.
2015 წელს გარიგებების თითქმის 90% დოლარში ხორციელდებოდა, მაგრამ უკვე 2019 წელს რაოდენობამ 51% შეადგინა. ხოლო რუსულმა ნავთობგიგანტმა „როსნეფტმა“ ყველა საექსპორტო კონტრაქტი ევროში გადაიყვანა.
როგორც Nikkei Asian Review აღნიშნავს, რუსულ-ჩინური დედოლარიზაცია „გარღვევის მომენტს“ უახლოვდება, რომელსაც „ფინანსური ალიანსის“ ფორმირება შეუძლია ამერიკული ვალუტის გარეშე.
რუსეთისა და ჩინეთის გაძლიერება ― დოლარზე მოთხოვნის მოსალოდნელი ვარდნის ერთ-ერთი, მაგრამ არა ერთადერთი, განსაკუთრებული მიზეზია. როგორც წამყვანი საინვესტიციო ბანკები მიუთითებენ, ამერიკულ ვალუტას ძირს ფედერალური რეზერვი უთხრის.
ეკონომიკის მხარდასაჭერად რეგულატორმა ფსონი ნულამდე შეამცირა და საბეჭდი დაზგა აამუშავა. კორონავირუსული კრიზისის დაწყებამდე ფედერალურმა სარეზერვო სისტემამ ბაზრებში თითქმის ექვსი ტრილიონი დოლარის „გადასხმა“ განახორციელა. ფინანსისტები „ისტორიულ ექსპერიმენტზე“ ალაპარაკდნენ: საბეჭდი დაზგა მთელი სიმძლავრით მუშაობს და ქვეყანას არაფრით უზრუნველყოფილი ნაღდი ფულით ამარაგებს. და ეს ნელ-ნელა კლავს დოლარს.
ამერიკული ვალუტის ინდექსაცია განუხრელად ვარდება. აპრილიდან დოლარმა, ექვსი ძირითადი ვალუტის კალათთან შედარებით, ათი პროცენტი დაკარგა ― ესოდენ დაბლა ეს მაჩვენებელი ბოლოს 2018 წელს დაეშვა.
ერთ-ერთმა ყველაზე მსხვილმა ბანკმა Goldman Sachs-მა გამოთვალა, რომ საბეჭდმა დაზგამ ფედერალური სარეზერვო სისტემის ბალანსი უკვე 2,8 ტრილიონით გაბერა. ინვესტორები გამოდიან დოლარის აქტივებიდან და ოქროზე გადადიან. და ეს სახელმწიფო ობლიგაციებზე ზეკრიზისული კურსის ფონზე ხდება: ტრეჟერისის რეალური შემოსავლები ნულზეა.
„ფედერალურმა სარეზერვო სისტემამ ოთხ ტრილიონ დოლარზე მეტი დაბეჭდა რამდენიმე თვეში ― ეს იმაზე მეტია, ვიდრე გასული 11 წლის განმავლობაში იყო. რეაქციაც ადეკვატურია: ყიდიან არაფრით უზრუნველყოფილ ვალუტას და დოლარი უფასურდება“, ― აცხადებს ფინანსური ექსპერტი და ინვესტორი იან მარჩინსკი.
საერთაშორისო სავალუტო ფონდი რისკებზე ჯერ კიდევ აგვისტოს მოხსენებაში იძლეოდა გაფრთხილებას. კრიზისთან ბრძოლისთვის დაბეჭდილი ტრილიონობით დოლარი და ზეკრიზისული კურსი ძირს უთხრის სარეზერვო ვალუტას: ინვესტორები გარბიან აშშ-ის სახელმწიფო ვალიდან.
სსფ-ის დირექტორის ყოფილი მოადგილის ჟუ მინის აზრით, კონგრესის მიერ გამოყოფილი ფინანსური დახმარების ახალი პაკეტი მინიმუმ სამი ტრილიონი დოლარით იძლევა ნამდვილი კრახის გამოწვევის რისკს.
„სანერვიულო ის კი არ არის, რომ კურსი მომავალში 30%-ით შემცირდება, არამედ ის, რომ მოხდება ერთმომენტური მოვლენა, აფეთქება, რომელიც მოულოდნელად დაუკარგავს დოლარს ინვესტორების ნდობას“, ― აღნიშნა ჟუ მინმა.
მისი თქმით, „აფეთქება“ შეიძლება მოხდეს მაშინ, თუ ვალებით დამძიმებული მსხვილი კომპანიები გაკოტრებას დაიწყებენ. 2008 წლის ფინანსური კრიზისის შემდეგ კორპორატიული სექტორი კიდევ უფრო მოწყვლადი გახდა, ხოლო დაბალმა კურსმა მას სესხების მოცულობის მკვეთრი ზრდის შესაძლებლობა მისცა.
შედეგად, ამერიკულ ეკონომიკას ფედერალური მთავრობის 26-ტრილიონიანი ვალი გაუჩნდა და, როგორც შვეიცარიულ UBS-ში მიაჩნიათ, საბოლოოდ ეს დოლარს დაარტყამს.
„გრძელვადიან პერსპექტივაში სახელმწიფო ვალის ზრდა, დიდი ალბათობით, ამერიკულ ვალუტაზე აისახება“, ― ამბობს ტომას ფლური, UBS WealthManagement-ის სტრატეგი.
დოლარი ჯერ კიდევ სარგებლობს „უზომო პრივილეგიებით“, მაგრამ ეს ეპოქა დასასრულს უახლოვდება, მიაჩნია საინვესტიციო ბანკ Morgan Stanley-ს აზიური დივიზიონის ყოფილ ხელმძღვანელს სტივენ როუჩს. 2021 წელს, როგორც ფინანსისტი ამბობს, ამერიკული ფულადი ერთეული შეიძლება მესამედით გაუფასურდეს. ამას მოსახლეობის ანაბრების მკვეთრი შემცირება გამოიწვევს აშშ-ის ძირითადი სავაჭრო პარტნიორების კრიზისიდან წარმატებული გამოსვლის ფონზე.
რედაქცია შესაძლოა არ ეთანხმებოდეს ავტორის მოსაზრებებს